وقتی شب قبر، شب قدر میشود
به بهانه شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان که بنا به روایتی شب قدر است.
«لیالی قدر برای ما تعیین كننده است. صرف آمرزش گناهان مردهها مطرح نیست. اینها یكی از زوایای فرعی لیله قدر است. شرح صدر طلب كردن، ظهور ولی عصر را مسئلت كردن، گسترش فرهنگ اسلامی را خواستن، وفاق ملی را مطرح كردن، كینهها را از دل زدودن و صدها معارف و معالی دیگر در صدر خواستههای ماست؛ آمرزش گناهان هم جزء خواستههای ماست. ولی عمده آن است كه گناه رخت بربندد، نه گناه بیاید و آمرزیده شود! عمده آن است كه از خدا بخواهیم كه اهل معصیت نباشیم.
بزرگان به ما گفتند: اگر از لیلة القبری به درآمدی، لیلة القدر میشوی! اینكه در درونش گورستان فتنه هاست، گورستان غیبت هاست، گورستان آمال و آرزوهاست، شكمش هم گورستان حرام هاست؛ این «لیلة القبر» است، نه لیلة القدر!
رهایی از «لیلة القبر» برای رسیدن به «لیلة القدر»
از خدا بخواهیم كه آن توفیق را، آن معرفت را، آن محبت را به ما عطا كند كه ما هم لیله قدر بشویم. آنها كه لیله قدر شدند، اسوه مایند. اگر درباره فاطمه زهرا (س) آمده است كه او لیله قدر است، این سخن از سنخ تمثیل است و نه تعیین. یعنی 14انسان كامل هر كدام لیله قدرند. و اگر آنها لیله قدرند، شاگردان آنها میتوانند در حوزه ایمانی خود لیله قدر بشوند. تو لیلة القدری، بدان؛ در صورتی كه از لیلة القبری بیرون بیایی! همه بزرگان به ما گفتند: اگر از لیلة القبری به درآمدی، لیلة القدر میشوی! اینكه در درونش گورستان فتنه هاست، گورستان غیبت هاست، گورستان آمال و آرزوهاست، شكمش هم گورستان حرام هاست؛ این «لیلة القبر» است، نه لیلة القدر!
اگر از لیلة القبری به درآمد، «لیلة القدر» میشود؛ آنگاه خیر من الف شهر(1) میشود، یك نفر بیش از هزار نفر میشود، آنگاه كم من فئه قلیله غلبت فئه كثیره باذن الله(2) خواهد شد. یك شب اگر بر هزار ماه فضیلت دارد، یك انسان هم بر هزار گروه فضیلت دارد. در صورتی كه از لیلة القبری به دربیاید، لیلة القدر بشود. اینها نظیر اسماء الله نیست كه توقیفی باشد! اگر به ما گفتند: فاطمه زهرا(س) لیله قدر است، یعنی ای زنان عالم! شما هم میتوانید در حوزه ایمانی خود به دنبال مولاه و سیده خود، لیلة القدر بشوید. و اگر كسی قرآن در جان او جلوه كرد، او همین لیلة القدر را در حوزه ایمانی خود خواهد داشت.
محفوظ بودن قلب مالامال از معارف قرآن از آفات نسیان و عذاب الهی
مرحوم امین الاسلام طبرسی در ذیل این آیه كه خدای سبحان برخی را در دوران سالمندی به نسیان مبتلا میكند، منكم من یرد الی ارذل العمر لكیلا یعلم من بعد علم شیئا (3)؛ این حدیث نورانی را نقل كرد: الا قلبا قد رای القرآن. مگر قلبی كه ظرف قرآن باشد، در دوران پیری به نسیان مبتلا نمیشود و خدا چنین قلبی را هم عذاب نمیكند بنابراین آمرزش گناهان یكی از فوائد جزئی این ادعیه است. عمده، گسترش اسلام است و ظهور ولی ماست، عمده رفع نفاق و حضور و حصول نفاق است و صدها خیر و بركت و مانند آن.
شفافیت جریان «شب قدر» در اسلام
به قدری لیله قدر در اسلام روشن بود كه مانند صاحب اصلی اش یعنی ذات اقدس اله ضمیر بدون مرجع آمده. یك وقت شما میخوانید: قل هو؛ این هو بدون اینكه مرجع قبلاً گفته بشود ذكر شده است. سرش آن است كه لازم نیست اول اسم خدا را ببرند، بعد بگویند (او)! همین كه گفتند (او)، معلوم است كیست. خدا معروف هر كسی است، محبوب هر كس است. در جریان لیله قدر و قرآن آنقدر قرآن مشخص شده بود كه بدون اینكه مرجع ذكر بشود، ضمیر به قرآن برگشت. فرمود: انا انزلناه فی لیلة القدر(4). این اولین آیه آن سوره است بعد از (بسم الله). قبلاً سخن از قرآن نبود، قبلاً سخن از وحی نبود؛ اما در اولین آیه سوره قدر میخوانیم: انا انزلناه فی لیلة القدر. معلوم است كه ضمیر به وحی و قرآن برمی گردد! این لیله قدر آنقدر شهرت پیدا كرد كه شد ظرف قرآن كریم. و چون قرآن كریم محبوب و معروف همه بود؛ لازم نبود قبلاً نامی از آن برده شود تا ضمیر به آن برگردد.
سلام دائمی ملائكه در طول شب قدر بر همه مؤمنان روزهدار
(قدر) هم به معنای شرف و فضیلت است و هم به معنای تدبیر امور. شرف و فضیلت در این است كه فرشتگان، مرتب به صائمین و صائمات سلام عرض میكنند. از اول شب تا مطلع الفجر ملائكه میآیند، سلام میكنند. این سلام ملائكه را اگر كسی بشنود، معلوم میشود لیله قدر را درك كرده است. گفتند: آیا برای شب قدر علامتی هست؛ گفتند: آری، هوای لطیف و ملایمی دارد. گاهی انسان احساس میكند یك نسیمی دارد میوزد، نسیم بهاره. خواه تابستان باشد، خواه پاییز و زمستان؛ آن نسیم ملایم بهاری را در شب قدر احساس میكند، میگویند: اینها همه نفحه رحمانی لیله قدر است، اینها اثر سلام ملائكه است.
شب قدر به ما این قدر و شرف را خواهد داد كه مخاطبان سلام و صلوات خدا و حمله عرش و خدا و ملائكه الهی باشیم؛ تا كدام مرتبه، نصیب کدام مخاطب بشود، چه سلامی، او را دریافت بكند!
این سلام كردن تنها مخصوص وجود مبارك ولی عصر نیست. آنچه مخصوص آن حضرت است، آن است كه حقائق و مقدرات را به حضور آن حضرت تقدیم میكنند. اما فرشتگانی كه نازل میشوند، به هر مؤمن روزه دار سلام میكنند. اگر سلام میكنند، برای آن است كه یا سلام خدا را میرسانند، یا سلام ملائكه حامل عرش را میرسانند، یا سلام خود را ابلاغ میكنند. در سوره مباركه احزاب فرمود: هو الذی یصلی علیكم و ملائكته لیخرجكم من الظلمات الی النور (5) خدای سبحان همانطوری كه نسبت به رسولش تصلیه و سلام دارد، نسبت به مؤمنین و مؤمنات هم تسلیم دارد. فرمود: هو الذی یصلی علیكم و ملائكته. خدا بر شما صلوات میفرستد، ملائكه خدا هم بر شما صلوات میفرستند تا شما را از ظلمت به درآورند و نورانی كنند.
پس چه كمالی برتر از آن است كه انسان خود را به جایی برساند كه خدا به او سلام بفرستد، ملائكه خدا به او سلام بفرستد! شب قدر به ما این قدر و شرف را خواهد داد كه مخاطبان سلام و صلوات خدا و حمله عرش و خدا و ملائكه الهی باشیم؛ تا كدام مرتبه، نصیب کدام مخاطب بشود، چه سلامی، او را دریافت بكند! پس قدر، هم به معنای شرف و فضیلت است، هم به معنای تقدیر امور. هم ما مقدرات جوامع انسانی، اسلامی و شیعی را از خدای سبحان مسئلت كنیم، هم شرف و منزلت مان را در این شب از ذات اقدس اله درخواست كنیم كه ما را با آبرومندی در دنیا و آخرت اداره كند و به غیر خود واگذار نكند.
___________________
1- قدر/3
2- بقره/924
3- حج/5 4- قدر/1
5- احزاب/34
سخنرانی آیت الله جوادی آملی (دام عزه الشریف) در مراسم احیای شب 19 ماه مبارك رمضان ـ مسجد اعظم قم ـ
منبع: كیهان
تنظیم برای تبیان: شکوری